TRAFİK VE ÇEVRE BİLGİSİ DERS NOTLARI

TRAFİK :   Yayaların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleridir.
KARAYOLU (YOL) :  Trafik için, kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlardır.

SÜRÜCÜ : Karayolunda, motorlu veya motorsuz bir aracı sevk ve idare eden kişidir.

ŞOFÖR : Karayolunda, ticari olarak tescil edilmiş bir motorlu taşıtı süren kişidir.

TRAFİK İŞARETLERİ : Trafiği düzenleme amacı ile kullanılan işaret levhaları, ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile trafik zabıtası vaya diğer yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir.

GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ :  Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak

şartı ile trafik kısıtlama ve yasaklarına bağlı olmamalarıdır. Bir aracın geçiş üstünlüğüne sahip olabilmesi için ;

1)        Görev esnasında sesli ikaz cihazlarını beraberinde kullanması

2)       Diğer araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürmemesi gerekmektedir.

GEÇİŞ HAKKI : Yayaların veya araç sürücülerinin diğer yaya ve araç trafiğine göre yolu kullanmadaki öncelik hakkıdır.

DURMA : Her türlü trafik zorunluluk ve kısıtlamalara bağlı olaraktan aracın durdurulmasına denir. Örneğin;

                  Kırmızı ışıkta durmak, Öndeki aracın durması şeklinde durmak, Trafik polisinin dur talimatına göre durmak, ışıklı işaret cihazlarının kırmızı renk yanması durumunda durmak, Trafik işaret levhalarının verdiği talimata göre durmak.

DURAKLAMA : Her türlü trafik zorunlulukları dışında araçların yolcu  indirmek ve bindirmek, eşya yüklemek, boşaltmak veya beklemek amacıyla kısa süre için durdurulmasıdır. Duraklamalarda süre kısıtlaması 5 dk.’dır. Eğer duraklama 5 dk.’yı aşkın sürelerle bekleme gerektiriyorsa aracı park konumuna almak gerekir.

PARK ETME : Araçların, durma ve duraklama halleri dışında uzun süreliğine terk edilmesidir.

ERİŞME KONTROLLÜ KARAYOLU (Otoyol – Ekspresyol) : Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerle ve şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak izinli motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu karayoludur.

GEÇİŞ YOLU : Araçların bir mülke girip çıkması için yapılmış olan karayolu üzerinde bulunan kısmıdır.
BAĞLANTI YOLU : Bir kavşak yakınında karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında bulunan karayoludur.

TAŞIT YOLU (Kaplama): Karayolunun genel olarak taşıt trafiğince kullanılan kısmıdır.

BİSİKLET YOLU : Karayolunun, sadece bisikletlerinin kullanmalarına ayrılan kısımdır.

YAYA YOLU (Yaya kaldırımı) : Karayolunun taşıt yolu kenarı ile gerçek veya tüzel kişilere ait mülkler arasında kalan ve yanlız yayaların kullanımına ayrılmış olan kısımdır.

BANKET : Yaya yolu ayrılmamış karayolunda, taşıt yolu kenarı ile şev başı veya hendek iç üst kenarı arasında kalan ve olağan olarak yayaların ve hayvanların kullanacağı, zorunlu hallerde de araçların faydalanabileceği kısımdır.

PLATFORM : Karayolunun, taşıtyolu (kaplama- ile yaya yolu  (kaldırım- veya banketinden oluşan kısımdır.

ANAYOL : Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen karayolundaki trafiğin bu yolu geçerken veya bu yola girerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş karayoludur.

TALİ YOL : Genel olarak üzerindeki trafik yoğunluğu bakımından bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur.

TEHLİKELİ EĞİM : Araçların emniyetle seyrine devam için, vites küçültmeyi gerektiren uzunluk veya açıdaki yol eğimidir.

KAVŞAK : İki veya daha fazla karayolunun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır.

DEMİRYOLU GEÇİDİ (Hamzemin Geçit) : Karayolu ile demiryolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitlerdir. Araç sürücüleri demiryolu geçitlerinde mutlaka DURmalı, bariyer açık ise hızını azaltarak dikkatli geçmelidir.

ŞERİT : Taşıtların bir dizi halinde güvenle seyredebilmeleri ve taşıt yolunun çizgilerle ayrılmış herbir bölümüdür

OTOMOBİL : Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka en çok 7 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

MİNİBÜS : Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka sekiz ile ondört oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

OTOBÜS : Yapısı itibariyle sürücüsünden başka en az 15 oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

Troleybüsler de bu sınıfa girerler.

KOMYENET : İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3500 Kg.’ı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

ÇEKİCİ : Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan yük taşımayan motorlu taşıttır.

RÖMORK : Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz taşıttır.

YARI RÖMORK : Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan, taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından taşınan römorktur.

TAŞIT KATARI : Karayolunda bir birim olarak seyretmek üzere birbirine bağlanmış taşıttır .

TAŞIMA SINIRI (Kapasite) : Bir aracın güvenle taşıyabileceği en çok yük ağırlığı veya yolcu ve hizmetli sayısıdır.

GABARİ : Araçların, yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçüdür.

 Karayolu İle İlgili Tarifler

TEK YÖNLÜ KARAYOLU : Taşıt yolunun yanlız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.

İKİ YÖNLÜ KARAYOLU : Taşıt yolunun her iki yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur

BÖLÜNMÜŞ KARAYOLU : Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması

İle meydana gelen karayoludur.

TEK YÖNLÜ KARAYOLU       İKİ YÖNLÜ KARAYOLU             BÖLÜNMÜŞ KARAYOLU

Yol Çizgileri

Yol Çizgileri araçların düzen ve güvenli şekilde seyretmelerini sağlamak amacı ile üzerine çizilen çizgilerdir Ayrıca park yeri olarak ayrılmış alanlarda araçların yerlerini belirlemek, yayaların emniyetle sağlamak ve yaklaşılan tehlikelere karşı sürücüleri ikaz etmek amacıyla çizilmişlerdir. Yol çizgilerinin çiziliş şekillerine, göre anlamları şöyledir:

Kesik Yol Çizgileri Bu Çizgiler boyunca; Trafik kurallarına uymak şartı ile sürücülerin önlerindeki araçları geçebileceklerini ve şerit değiştirebileceklerini bildirir. Bu Çizgiler arasındaki aralıkların azalmaya başlaması öndeki aracı geçme yasağı olan yerlere yaklaşıldığını bildirir.

Devamlı Yol çizgileri Bu çizgi boyunca sürücülerin önlerindeki  araçları geçmeleri (sollamaları) ve sol şeride geçmeleri yasaklanmıştır. Geçmenin yasaklanmış olduğu kavşak dönemeç tepe üstü, yaya geçidi, okul geçidi demiryolu geçidi köprü ve tünel gibi yerlere yaklaşırken çizildiği için, sürücülerin önlerindeki araçları sollamaları (geçmeleri)  ve sol şeride geçmeleri yasaklanmıştır.

Kesik ve Devamlı Yol Çizgileri : Sadece bir yönde geçme yasağı getirilmiştir Bu çizgiler boyunca araca en yakın olan çizginin anlamına göre hareket edilir. Devamlı çizgi tarafından giden araç sürücüleri şerit değiştiremez ve öndeki aracı geçemezler Kesik Çizgi tarafından giden araç sürücüleri kuralara uymak şartıyla şerit değiştirebilir ve önlerindeki aracı geçebilirler.

Yan yana Devamlı İki Çizgi  : Bu çizgiler buyunca sürücülerin karşı yönde gelen trafik için ayrılmış olan yol bölümüne girmeleri yasaklanmıştır. Taşıt yolu bölünmüş yol durumuna gelmiştir. Bu çizgiler yolda orta kaldırım (Ayırıcı) anlamındadır.

 TRAFİK İŞARETLERİ

                               1- Trafik görevlisinin işaretleri

2- Işıklı trafik işaretleri

3- Trafik işaret levhaları

4- Yol çizgileri

*** Karayolundan faydalananlar bu sıralamaya göre hareket etmek zorundadırlar.

 IŞIKLI TRAFİK İŞARET CİHAZLARI

1)        Kırmızı ışık: Yolun trafiğe kapalı olduğunu gösterir. Aksine bir işaret yoksa, durup beklenir.

2)        Sarı ışık: Uyarı anlamındadır. Kırmızı ışıkla birlikte yanarsa hazırlan yol trafiğe açılmak üzeredir. Yeşil ışıkla birlikte yanarsa yol trafiğe kapanmak üzeredir.

3)       Yeşil ışık: Yolun trafiğe açık olduğunu gösterir.

4)       Fasılalı yanan sarı ışık: İkaz anlamındadır, buradan yavaş ve dikkatli geçilir. Aynı zamanda yol ver anlamında da kullanılır.

5)       Fasılalı yanan kırmızı ışık : “Dur, yolu kontrol ederek dikkatli geç” anlamındadır.

6)       Yazılı ve sesli ışık: Araç trafiğine göre yaya trafiğini düzenler ve yayalara hitap eder.

TEHLİKE UYARI İŞARET LEVHALARI                                       TRAFİK TANZİM İŞARETLERİ(Yasaklama ve Kısıtlama)

*** Tehlike uyarı işaret levhalarının bulunmuş olduğu yol bölümlerinde ;

1)        Hız azaltılır

2)       Geçme (solama ) yasağı kuralına uyulur

3)       Duraklama ve park yapmak yasaktır.

KARAYOLUNDA ARAÇ SÜRME YASAĞI

Uyuşturucu ve keyif verici maddeleri almış olarak karayolunda araç sürmek yasaktır. Bu hükme uymayanlar ;

1)        Araç kullanmaktan men edilir

2)       Sürücü belgeleri süresiz olarak iptal edilir.

3)       6 aydan az olmamak üzere hafif hapis cezası ile cezalandırılır.

Ticari olarak yük ve yolcu taşımacılığı yapan araçlar, geçiş üstünlüğüne sahip araçlar alkollü olarak araç kullanamazlar. Sadece hususi otomobil sürücüleri için kandaki alkol miktar oranı 0,50 promil alkolü aşmayacak şekilde araç kullanmalarına izin verilmektedir.

Geriye dönük 5 yıl içerisinde bu oranı aşmaları durumunda ;

1. defa tespitinde 6 ay süre ile sürücü belgeleri geri alınır ve para cezasına çarptırılır
2. defa tespitinde 2 yıl süre ile geri alınır ve para cezası /psikiyatr/ psikoteknik muayeneye sevk edilirler
3. defa tespitinde 5 yıl süre ile geri alınır ve 6 aydan az olmamak üzere hafif hapis cezası ile psikoteknik /psikiyatr muayeneye tabi olurlar.

KARAYOLUNDA ARAÇ KULLANMA SÜRELERİ

Ticari olarak yük ve yolcu taşımacılığı yapan araç sürücüleri 24 saatlik dilim içerisinde ;

Devamlı olarak 4,5 saat ve her 4,5 saatin sonunda en az 45 dk. Mola vermek şartı ile toplam 9 saat araç kullanmalarına izin verilmektedir.

Ticari olarak yük ve yolcu taşımacılığı yapan ;

Otobüs, kamyon ve çekici araçlarında Takoğraf cihazı bulundurulmalıdır.  Takoğraf cihazı, sürücünün yapmış olduğu hızı ve araç kullanma sürelerini rapor eden bir cihazdır.

Karayolu taşıma yönetmeliği kapsamına göre bu kişilerin SRC (Mesleki yeterlilik belgesi) belgesine sahip olmaları zorunludur.

SRC 1 belgesi à Uuslar arası yolcu taşımacılığı

SRC 2 belgesi à Yurt içi yolcu taşımacılığı

SRC 3 belgesi à Uluslar arası yük ve nakliye taşımacılığı

SRC 4 belgesi à Yurt içi yük ve nakliye taşımacılığı

SRC 5 belgesi à Tehlikeli madde taşımacılığı  için alınması zorunlu belgelerdir.

HIZ KURALLARI

Sürücüler hızlarını ;

1. Kullandıkları aracın cinsine, teknik özelliklerine,
2. Yük
   durumuna,
3. Yol durumuna,
4. Hava koşullarına ve görüş durumuna göre ayarlamak zorundadırlar.

• Romorklu taşıtlar romorksuz taşıtlara göre saatte 10 km daha düşük hızla gitmelidirler.
• Tehlikeli madde taşıyan araç sürücüleri boş olarak trafiğe çıksalar dahi sadece kendi araçlarının gerektirmiş olduğu hız ile gitmek zorundadırlar.
• Yağışlı, karlı, sisli, karayolu yapısının kazaya imkan teşkil ettiği hava koşullarında araç sürücüleri hızlarını azaltmalıdır.
• Zorunlu haller dışında şehirlerarası karayolunu kullanan motorlu araçlarda, araç cinsi gözetilmeksizin asgari hız sınırı 15 km.’dir.

Hız sınırını % 30’un üzerinde aşmak şartı ile geriye dönük 1 yıl içerisinde 5 defa ihlal eden araç sürücülerinin sürücü belgeleri 1 yıl süre ile geri alınır.

Hız ölçen teknik cihazları araçlarında bulunduranlar 4 – 6 ay hapis cezasına

Hız ölçen teknik cihazları  imal ve ithal edenlere 6 – 8 aya kadar hafif hapis cezası ile cezalandırılırlar.

  Hızın azaltılması gereken yol kesimleri :

1.  Kavşaklar
2. Dönemeçler ve tepe üstleri
3. Yaya ve okul geçitleri
4. Tüneller
5. Dar köprü ve menfezler
6. Demiryolu (Hemzemin) geçitleri
7. Bakım onarım çalışmaları yapılan yol kesimleri

ARAÇ GEÇME (SOLLAMA) KURALLARI

Öndeki Aracı Geçmenin Yasak Olduğu Yerler:

1- Geçmenin trafik işareti ile yasaklandığı yerler,

2- Görüş yetersizliği olan tepe üstlerine, dönemeçlere yaklaşırken,

3- Yaya ve okul geçitlerine yaklaşırken,

4- Kavşaklarda ve buralara yaklaşırken,

5- Demiryolu geçitlerinde ve buralara yaklaşırken,

6- İki yönlü iki şeritli köprü ve tünellerde öndeki aracı geçmek(sollamak) yasaktır.

Öndeki aracı geçecek olan sürücülerin;

1- Arkadan gelen bir başka sürücünün kendisini geçmeye başlamamış olmasına,

2- Geçilecek olan aracın bir başka aracı geçip geçmediğine,

3- Geçme için kullanılacak şeridin yeteri kadar ilerisinin görüşe açık ve boş olmasına dikkat etmeleri gerekmektedir.

Geçme, geçilecek aracın  solundan yapılır.

Gündüz korna gece selektör ile geçilecek araç sürücüsü uyarılır,

Geçilen araç sürücülerinin dönüş ışıkları ile “Geç” mesajını vermeleri yasaktır ve taşıt yolunun en sağından gitmeleri, hızını sabitlemeleri gerekmektedir. Başka bir aracı geçmeye kalkmamalıdırlar.

Geçme işleminin basamakları ;

1. Sola dönüş lambası ile işaret verilir.
2. Geçilecek araca takip mesafesi kadar yaklaştıktan sonra sol şeride geçilir.
3. Geçilen araç geriyi görme aynasından görülünceye kadar geçiş şeridinde gidilir
4. Sağa dönüş lambası ile işaret verildikten sonra,
5. Sağ şeride geçilir ve geçme (sollama ) işlemi tamamlanır.

Zorunlu hallerde :

1-     Sola  dönüş işareti verip yavaşlayan aracın ,

2-     Yolun ortasından giden tramvayların ,

3-     Zorunlu trafik sebebiyle beklemekte olan araçların,

4-     Görevi gereği yolun solunda duran geçiş üstünlüğüne sahip araçların sağından geçilebilir.

ARAÇLARIN DÖNÜŞLERİ VE MANEVRA KURALLARI

*** Geçme, dönme, duraklama ve park etme dışında şerit değiştirmek, iki şeridi birden kullanmak, işaret vermeden şerit değiştirmek, bölünmüş karayollarında karşı yöndeki araç trafiğine ait yol bölümüne girmek, kavşaklara yaklaşırken yerleşim birimleri içerisinde 30 metre ve yerleşim birimleri dışında 150 metre mesafede araçların şerit değiştirmeleri yasaktır.

Sağa dönüşler DAR KAVİS

Sola dönüşler ise GENİŞ KAVİS ile yapılmaktadır.

Sağa dönüş yapacak olan araç sürücüleri ;

1. sağa dönüş işareti ile sağ şeride girmek
2. Hızını azaltmak
3. Dönüş esnasında varsa bisiklet sürücüsüne ve karşıya geçen yayalara ilk geçiş hakkını vererek gidişe ayrılan yolun sağ şeridine girmek zorundadırlar.

Sola dönüş yapacak olan araç sürücüleri ;

1. Sola dönüş işareti vererek sol şeride girmek
2. Hızını azaltmak
3. Dönüş esnasında önce yolun sağından gelen araca ve karşı yönden gelen aracın geçişini kolaylaştırmak için karşı yönden gelen araca ilk geçiş hakkını vermek zorundadırlar.

Dönel kavşaklarda araç sürücüleri ;

1. sola veya geriye dönecek olan araç sürücüleri dönüş işareti vermekle birlikte
2. hızını azaltarak orta adaya en yakın şeritten girmek
3. sola dönecek ise orta adaya uzak, geriye dönecek ise orta adaya en yakın şeritten dönüşe geçmeye mecburdur.

*** Tek yönlü yollarda, duraklama ve park etme manevraları dışında, dar taşıt yollarında karşıdan gelen araca geçiş kolaylığı sağlamak dışında geri gitmeleri yasaktır.

*** Trafik akışının yoğun olduğu yollarda araçların geri dönmeleri yasaktır.

KAVŞAKLARDA GEÇİŞ HAKKI KURALLARI

*** Kavşağa yaklaşan araç sürücüleri hızlarını azaltmak ve geçiş hakkı kurallarına göre hareket etmek zorundadırlar.

*** Işıklı işaret cihazları izin verse dahi kavşak içerisinde trafik yoğunluğu varsa sürücülerin kavşağa girmemeleri

*** Geçiş üstünlüğüne sahip araçlarla karşılaşma halinde kavşağı terk etmeleri (boşaltmaları ) gerekmektedir

Bir kavşağın yönetimi;

1. Trafik polisi
2. Işıklı işaret cihazları
3. Trafik işaret levhaları
4. Yol çizgileri ile yönetilir. Eğer aksine bir işaret yok ise bütün kavşak kolları trafik açısından birbirine eş görünüyor ise bu tür kavşaklara KONTROLSÜZ KAVŞAK denir ve ;

• Motorsuz taşıtlar motorlu taşıtlara
• Lastik tekerlekli traktörler ve iş makinaları diğer motorlu taşıtlara

Yolun solunda bulunan araçlar sağdan gelen araçlara (kavşağın sağ tarafı boş olan araçlar) ilk geçiş hakkını vermek zorundadırlar.

*Anayol ve Tali yol kavşaklarında ; tali yoldan ana yola girecek olan araçlar trafik işaret levhasının verdiği talimata göre (Yol ver – DUR işaret levhaları) durmak ve ilk geçiş hakkını anayol üzerindeki araçlara  .

*Bölünmüş  karayoluna girecek olan araçlar bölünmüş karayolundaki araçlara.

* Tramvay hattı bulunan yollara girecek olan araçlar geçmekte olan tramvaylara, aynı zamanda tramvay hattı bulunan yollarda araç trafiği de var ise önce Tramvaya daha sonra o yol üzerindeki araca

* Mülkten çıkan araçlar o yol üzerindeki araçlara

* Dönel kavşakta dönüş yapacak olan araçlar o yol üzerinde geçmekte olan araçlara

* Sağa veya sola dönüş yapacak olan araçlar dönüş yapacağı yol üzerindeki araçlara ilk geçiş hakkını vermek zorundadırlar.

GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜNE SAHİP ARAÇLAR

            *** Bir aracın geçiş üstünlüğüne sahip olabilmesi için görev esnasında olması ve diğer araçların can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmadan diğer sürücülerin en az150 metre mesafeden görebilecekleri sesli ve ışıklı cihazları beraberinde kullanmaları gerekmektedir.

1. 1.         Ambulans
2. 2.        İtfaiye
3. 3.        Trafik polisi, Trafik zabıtası, Jandarma
4. 4.        Kar ve buz mücadelesi veren araçlar
5. 5.        Sivil savunma araçları
6. 6.        Koruma araçları ve korunan araçlar ;

kendisinden önce gelen araç ile karşılaşma halinde bu sıralamaya göre geçiş kolaylığı sağlamak zorundadırlar.  Geçiş üstünlüğüne sahip bir araç ile kavşakta karşılaşma halinde kavşak derhal terk edilmeli; eğer bir taşıt yolunda karşılaşma halinde ise sağa yanaşmalı gerekiyorsa taşıt yolunda yer açmak maksadı ile sağa çekip durmalıdırlar.

*** Geçiş üstünlüğüne sahip olmayan araçlar acil durumlarda taşıt yolunda kendilerine yol verilmesi için acil uyarı ışıklarını (dörtlüler) yakarak gerekiyorsa korna ve el kol hareketi ile bu haklarını kullanabilirler.

*** Sarı renkli tepe lambasına sahip olan araçlar geçiş üstünlüğüne sahip değillerdir. Karayollarında bakım, onarım yapan araçlar, temizlik işlerinde kullanılan araçlar, kurtarıcı araçlar, özel izinle karayoluna aktarılan araçlarda sarı renkli tepe lambası yer almaktadır. Buradaki amaç ; doğabilecek tehlikelere karşı araç sürücülerini uyarmaktır ve bu araçlar daha çok trafiğin az olduğu saatlerde ve yollarda çalışma yapmaktadırlar.

 Örneğin ; çevre temizliği yapan belediye hizmet araçları.

GELEN TRAFİKLE KARŞILAŞMA HALİNDE GEÇİŞ KOLAYLIĞI SAĞLAMA

                     İki aracın yan yana geçemeyeceği düz, dar taşıt yollarında araç sürücüleri sağa yanaşmak gerekiyorsa durmak zorundadırlar.  Bu tür yollarda ;

1. 1.         otomobil
2. 2.        minibüs
3. 3.        kamyonet
4. 4.        otobüs
5. 5.        kamyon
6. 6.        arazi taşıtları
7. 7.        lastik tekerlekli traktörler
8. 8.        iş makinaları   kendisinden önce gelen araç ile karşılaşma halinde geçiş kolaylığı sağlamalıdır.

          Eğimli taşıt yollarında; inen araçlar çıkan araçlara geçiş kolaylığı sağlamak zorundadırlar. Gerektiğinde ;

1. 1.         Varsa önden sığınma cebine
2. 2.        Sığınma cebi yok ise sağa yanaşıp durmak
3. 3.        Gerekiyorsa geri gitmek zorundadırlar.

DURMA – DURAKLAMA – PARK ETME KURALLARI

                DURMA   :  Her türlü yasaklama ve kısıtlamaya bağlı olarak aracın durdurulmasına DURMA denir. Örneğin ;

Kırmızı ışıkta durmak  , Trafik polisinin verdiği talimata göre durmak, öndeki aracın durması, trafik işaret levhalarının verdiği talimata göre durmak vb.

DURAKLAMA : Yolcu indirmek bindirmek, yük yüklemek boşaltmak maksadı ile aracın kısa sürelerle

durdurulmasında DURAKLAMA denir. Duraklamalarda süre kısıtlaması 5 dakikadır. Eğer bekleme süresi 5 dk.’yı

aşıyorsa aracı park konumuna almak gerekir. Mümkün olduğu kadar banketlerden yararlanmak, eğer banket yok ise yolun sağına yanaşarak araçların geçişine engel olmayacak şekilde tedbirlerin alınması zorunludur.

• Okul geçitleri, yaya geçitleri, taxi dolmuş durakları,tepe üstleri, dönemeçler,köprüler, tüneller, duraklayan veya park edilen araçların yol kenarında yanında,
• Kavşak, köprü ve tünellere yerleşim birimleri içinde 5 metre, yerleşim birimleri dışında 100 metre
• Trafik işaret levhalarına yaklaşım yönünde yerleşim birimleri içinde 15 metre, yerleşim birimleri dışında 100 metre mesafede DURAKLAMA YAPMAK YASAKTIR.

PARK ETME : Durma ve duraklama halleri dışında aracın uzun süreliğine terk edilmesine DURMA denir.

Park edilirken uygun yeri seçmek, motoru stop ettirmek, el frenini tespit etmek, iniş ve çıkış eğilimli yollarda uygun vitese almak, eğer romorklu ise iniş eğilimli yollarda ön, çıkış eğimli yollarda arka tekerlere takoz koymak mecburidir.

• Belirlenmiş yangın musluklarına ve kamuya ait tesis ve işyerlerinin giriş ve çıkış kapılarına 5 m. mesafede
• Kamu hizmeti yapan yolcu duraklarına ve geçiş üstünlüğüne sahip araçların giriş ve çıkışlarını gösteren levhalara her iki yönden 15 m. Mesafede
• Geçiş yolları üzerinde 
• Alt ve üst geçitlere her iki yönden 10 m. Mesafede araçların park etmeleri yasaktır.

*** Park etmenin ve duraklamanın yasaklanmış olduğu yol kesimlerinde araçlar çekici veya kurtarıcı araçları tarafından çekilir ve bunun masrafı kişiye ödetilir.

ARAÇLARIN IŞIKLANDIRILMASI VE IŞIKLARIN KULLANILMASI

1. A.       Yakını gösteren ışıklar (kısa farlar) : 25 m. mesafeyi aydınlatacak şekilde ayarlanması gerekmektedir.

Yakını gösteren farlar ; yerleşim birimleri içerisinde, aydınlatmanın yeterli olduğu yol kesimlerinde, geceleyin öndeki araç sollanırken geçilecek olan araç ile yan yana gelinceye kadar, geceleyin öndeki aracı yakından takip ederken kullanmak zorundadırlar.

1. B.       Uzağı gösteren ışıklar (uzun farlar ) : 100 m. mesafeden aydınlatacak şekilde ayarlanması gerekmektedir.

Uzağı gösteren farlar ; yerleşim birimleri dışındaki karayollarında hava şartları gözetmeksizin, yeterince aydınlatılmamış tünellere girerken, görüşün yetersiz olduğu tepe üstlerinde, dönemeçlerde (karşılaşmalarda kısa farlara almak şartı ile ) kullanmak zorundadırlar.

*** Görüşün yetersiz olduğu dönemeçlerde, tepe üstlerinde araç sürücüleri haber vermek maksadı ile gündüzleri korna, geceleyin ise korna ve selektör yaparak gelişlerini haberdar etmek zorundadırlar. Sürücülerin gözlerini kamaştıracak şekilde karşılaşmalarda uzun farları kullanmak tehlikeli ve yasaktır.

             ARAÇLARIN ARIZALANMASI- İŞARETLENMESİ VE ÇEKİLMESİ

Her türlü nedene bağlı olaraktan arızalanan araç sürücüleri gerekli önlemleri almak gerekiyorsa araçlarını bankete çekmek, eğer araç hareket edemeyecek durumda ise işaretleme reflektörü ile işaretlendirmek, ışık donanımında herhangi bir arıza yok ise acil uyarı ışıklarını( dörtlüler ) beraberinde yakmaları gerekmektedir.

*** Görüşün yeterli olmadığı dönemeç, tepe üstlerinde arızalanma durumunda diğer araç sürücülerinin en az 30 , en fazla  150 metre mesafeden görecekleri şekilde reflektör cihazının konulması zorunludur.

***Reflektör cihazı her bir kenarı 45 cm çapında, genişliği 5 cm ebadında ayakları rüzgardan devrilmeyecek donanıma sahiptir.

*** Otobüs, kamyon ve çekicinin arızalanması durumunda en az 150 m. mesafeden görülecek şekilde reflektörün yerleştirilmesi ve engel işaretlemesi ile tedbirlerin alınması zorunludur.

*** Tehlikeli madde taşıyan araçların arızalanması durumunda araç başında mutlaka bir gözcü bulunmalıdır.

Arıza nedeniyle sürülemeyen veya ışık donanımında arıza yer alan araçların mutlaka sürücü denetiminde olması, teknik özelliklerinin birbirine eşdeğer olması gerekmektedir.

• Aracın ışık sisteminde bir arıza varsa ;

Gündüz bağlantının orta noktasına 20 x 20 ebadında kırmızı bez, geceleyin ise arızalı aracın arkasına kırmızı yansıtıcı ile işaretlendirme yapılmalıdır.  (Bağlantı noktası en fazla 5 metredir.  ) eğer bağlantı noktası 2,5 metreyi aşıyor ise bağlantının orta noktasına işaretlendirmeler yapılır.

• Aracın fren sisteminde bir arıza var ise ;

Bağlantı noktası en fazla 1 metredir ve çeki demiri tarafından çekilmelidir.

             *Sadece ışık donanımı arızalı olan araçlar yerleşim birimleri içinde ve dışında 20 km hız ile gidebilirler ve otoyollara girişleri yasaklamıştır.

             *Sadece fren sisteminde arıza olan araçlar yerleşim birimleri içinde ve dışında saatte 15 km hız ile gidebilirler ve aynı şekilde otoyollara girişleri yasaktır.

             *Araçta sürücüden başka birinin mümkünse bulunmaması, çelik halat, çelik zincir, veya çelik çubuk kullanılması zorunludur.

             TEDBİRSİZ VE SAYGISIZ ARAÇ KULLANMA – SES GÖRÜNTÜ VE HABERLEŞME CİHAZLARINI KULLANMA KURALI

                Karayolunda yayaları ürkütmek, gürültü yapacak şekilde araç kullanmak, yayalara su-çamur sıçratarak araç kullanmak, sigara izmaritlerini yola dökmek, seyir emniyetini tehlikeye düşürecek şekilde araç kullanmak tedbirsiz ve saygısız araç kullanmaktır. Sürücülerin seyir esnasında telefon kullanmaları durumunda aracı sağa çekerek görüşmeleri bittikten sonra seyire devam etmeleri gerekmektedir.

                Araçlarında teyp, pikap, görüntü ve haberleşme cihazı kullanacak olan araç sürücüleri TRAFİK DENETLEME ve ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ’nden izin almak zorundadırlar. Teyp, pikap ve görüntü cihazlarını kullanacak olan araç sürücüleri bunları ulaşamayacakları ve görüşe engel olmayacak şekilde kullanmaları gerekmektedir.

                Araçlara hoparlör taktırmak isteyen araç sürücüleri TRAFİK TESCİL ve DENETLEME ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ’nden izin alarak kişileri rahatsız etmeyecek şekilde kullanmaları zorunludur. Yerleşim birimleri içerisinde Havalı korna taktırılması yasaktır ve bu cihazlar tespit edildiğinde söktürülür.

                OKUL TAŞITLARI

 Okul öncesi, ilk ve orta dereceli okulların evden okula, okuldan eve taşıyan bu taşıtlar ile karşılaşma halinde araç sürücüleri ; DUR ışıklandırması yanması durumunda öğrenci indirme ve bindirme işleminin yapıldığını gösterir; araç sürücleri bu araçları geçmemelidir. Öğrencilerin ulaşacakları cam ve pencereler sabit olmalı ve araçta öğrencilerin inme ve binmelerine yardımcı olmak amacı ile mutlaka en az lise mezunu bir personel(hizmetli veya rehber öğretmen ) bulundurmak zorundadırlar.

                ARAÇLARIN BOYUTLARI- ÖLÇÜ VE AĞIRLIKLARI

                Karayolunda araçların;

                Azami genişlikleri 2,55 metre

                Azami yükseklikleri 4 metre

                Azami uzunlukları ise 10 metredir.

                Araçların karayolu üzerinde güvenle seyirleri için gerekli olan yükseklik, uzunluk ve genişliklerini belirleyen ölçümlere GABARİ denir. Gabari sınırları içerisinde tanzim işaretlerinde de belirtilen sınırlı genişlik, sınırlı yükseklik ve sınırlı uzunluk gabarisi yer almaktadır. Yükün üzerinde insan taşınması yasaktır, yük ile beraber insan taşımacılığı yapılacaksa; uzun mesafeli yerlere yapılan taşımalarda kasa kenarlarının sıkı bir şekilde kapanması ve üzerinin örtülü olması zorunludur. Ton başına en fazla 2 işçi taşınmasına izin verilmektedir. Kısa mesafeli yerlere işçi taşınması durumunda kasanın üzerinin örtülmesine gerek yoktur ve kasanın yan ve arka kapaklarının kapalı olması, tutunacak korkulukların olması gerekmektedir. Ton başına 3 işçi taşınmasına izin verilmektedir.

                Tehlikeli Maddelerin Taşınması  

                Yanıcı, yakıcı, patlayıcı özelliğe sahip bu araçlarda;

• 2 Adet yangın söndürme cihazı (sürücünün rahatlıkla ulaşacağı bir yerde)
• 6 voltu geçmeyen pille çalışan bir el feneri
• 1 Adet gözcü bulundurulması zorunludur

Tehlikeli madde taşıyan araç sürücüleri diğer araçları yerleşim birimleri dışında en az 50 metre mesafeden izlemeli ve duraklama, park halinde diğer araçlarla aralarında en az 20 metre mesafenin olması zorunludur. Bu araçlar yükü olsun veya olmasın kendileri için izin verilen hızla gitmeleri gerekmektedir.

*** Radyoaktif madde taşımacılığı yapacak olan araç sürücüleri “Atom Enerjisi Komisyonu” ndan izin almaları mecburidir.

OTOYOL KURALLARI (ERİŞME KONTROLLÜ KARA YOLLARI )

                Sürücüler otoyollara girerken HIZLANMA (TIRMANMA) ŞERİDİ’nden , çıkarken ise YAVAŞLAMA ŞERİDİ’ne girip hızını azaltarak otoyoldan çıkmaları gerekmektedir. Otoyollarda saatte asgari hız sınırı 40 km’dir. Azami hız sınırı ise120 km.’dir (karayolunda en yüksek hız sınırına sahip olan araçlar otomobillerdir.)

Otoyollarda OGS ve KGS sistemi hem zaman hem de maddi tasarruf sağlamaktadır.

*** Otoyollarda araçların geri gitmeleri, duraklamaları, geri gitmeleri ve geri dönmeleri YASAKTIR.

SÜRÜCÜLERİN VE YOLCULARIN KORUYUCU TERTİBAT KULLANMALARI

Üç tekerlekli yük motorsikletleri hariç motorlu bisiklet ve motosiklet  sürücüleri ; koruma başlığı, koruma kaskı KULLANMAK ZORUNDADIRLAR.

Otomobil ve otomobil gibi işlem gören arazi taşıtlarında sürücü ön koltuk ve arka koltukta, minibüsler, kamyon, kamyonet ve çekicilerde, otobüslerde sürücü yanı ve kapılara yakın koltuklarda emniyet kemeri bulundurmak zorunludur.

Ön koltukta 10 yaşından küçük çocukların oturtulması yasaktır.

Bisiklet sürücülerin 2 elleri ile bisikletleri sürmeleri ve kask ile beraber 11 yaşını doldurmuş olmaları zorunludur.

Yayalar varsa yaya yollarında, yaya yolunun olmadığı yollarda gidiş yönüne göre SOL BANKETTEN, banket bulunmaması durumunda taşıt kenarının SOL kenarında yürümek, geceleyin açık renkte kıyafetle varsa el feneri ile gitmek zorundadırlar.

Baston taşıyan, kollarında üç bant bulunan, gözleri görmeyen, yaya veya köpeğin yardımı ile giden yayaların taşıt yolunda bulunmaları halinde bütün sürücülerin yavaşlamaları gerektiğinde durarak yayaya yardımcı olmaları zorunludur.

ARAÇLARIN TESCİL İŞLEMLERİ

Motorlu araçların ve ağırlığı 0,75 tonun üzerinde olan römork ve yarı römorklu araçların tescil işlemleri TRAFİK TESCİL  kurumlarınca yapılır.İlk defa tescili yapılacak ve hurdaya çıkacak araçlarla ilgili olarak;

Araç sahipleri, satın alma veya gümrükten çekme tarihinden itibaren 3 ay içinde tescil yaptırmak üzere, devir , hurdaya çıkarma halinde de çıkarılış tarihinden itibaren 1 ay içinde yetkili tescil kuruluşuna tescilin silinmesi için gerekli bilgi ve belgelerle yazılı olarak müracaat etmek zorundadırlar.

Araçlarda bulundurulması zorunlu olan evraklar

1. Tescil belgesi ( Araç sahiplik belgesi)
2. Trafik belgesi ( Aracın muayene sürelerini gösteren belge)
3. Tescil plakası
4. Zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesi

Araçların muayene süreleri

• Hususi otomobiller ve motorsikletler  ilk 3 yaş devamında her 2 yılda bir
• Resmi ve ticari otomobiller ile bunların römorkları ilk 2 yaş ve devamında 1 yılda bir
• Traktörler ve bunların römorkları ilk 3 yaş ve devamında her 3 yılda bir

Diğer bütün araçlar ve bunların römorkları satın alındıkları tarih de dahil olmak üzere her yıl periyodik muayenesinin yaptırılması zorunludur.

                SÜRÜCÜ BELGELERİ

                Sürücü belgesi alacak olanlar, almak istedikleri sertifika sınıfına göre yaşını doldurmuş, gerekli eğitimi tamamlamış , kanunda belirtilen hükümlerden yargılanmamış, sağlık yeterliliği şartlarına sahip olmalıdırlar.

                A1 ve A2 sınıfı sürücü belgesi alacaklarda  17 , B sınıfı ve G sınıfı sürücü belgesi alacaklarda 18 , C-D-E sınıfı sürücü belgesi alacaklarda ise 22 yaş sınırı vardır.

• Sürücü belgesi olmayanlara, veya sahip olduğu sürücü belgesinin üzerinde bir aracı kullandıkları tespit edilenlere ilk tespitte 1 aydan 2 aya hapis, ikinci defa tespitinde 2 aydan 3 aya kadar hapis cazası uygulanmaktadır.
• Renk körlüğü olanlar herhangi bir şart olmaksızın sürücü belgesi sahibi olabilirler ancak ; gün doğumundan 1 saat öncesi ve gün batımından 1 saat sonrası araç kullanmaları yasaktır.
• Uluslar arası sürücü belgesi 1 yıl süre ile verilir ve verildiği ülke dışındaki dış ülkelerde geçerli olan bu belgeler “Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu” tarafından verilmektedir.
• Kulak işitme cihazı veya moleküler rahatsızlığı olan kişiler B sınıfı sürücü belgesi alabilirler ancak Ticari Taşıt Kullanma Belgesi sahibi olamazlar.
• Sürücüler ikamet adresi değişikliklerini belgeyi veren tescil kuruluşuna 30 gün içinde bildirmek zorundadır.
• İlkokul mezunları sürücü belgesi alma  haklarını 2011 yılından itibaren kaybedeceklerdir.

HUKUKİ SORUMLULUK VE SİGORTA

Karayolu yolcu taşımacılığı yapan otobüslerin ZORUNLU KOLTUK FERDİ KAZA SİGORTASI  yaptırmaları zorunludur. Bütün araçlarda Zorunlu mali sorumluluk sigortası   zorunludur. Zorunlu mali sorumluluk sigortasının geçerlilik süresi 1 yıdlır. Sigorta süresi geçen araçlar TRAFİKTEN MEN cezasına çarptırılırlar.

TRAFİK KAZALARI VE TRAFİK CEZALARI

                Trafik kazası oluşumu esnasında araç sürücülerinin yetkililere haber vermeleri, olaya karışmaları halinde istenildiğinde kimlik, sürücü belgesi, trafik ve tescil belgeleri ile zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesini ilgili memura göstermek zorundadır. İlk yardım tedbirini almakla beraber, olayı en yakın zabıta ve sağlık kuruluşuna bildirmeleri, yetkililerin izin vermeleri halinde sağlık kuruluşuna götürmekle yükümlüdürler. Evraklar üzerinde kazıntı, hile yola başvurmak, olay yerini terk etmek yasaktır.

                               Asli kusur halleri ;

A)       Kırmızı ışıkta veya yetkili memurun dur işaretinde geçme
B) Taşıt giremez trafik işareti bulunan kara yoluna girme
C) Bölünmüş yollarda  karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şeride girme (yola) girme
D) İkiden fazla şeritli yollarda karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şeride girme
E) Arkadan çarpmalar
F) Geçme (sollama) yasağı olan yerlerde geçme
G) Kavşaklarda dönüş manevralarını yanlış yapma
H) Kaplamanın (yolun) dar olduğu yerlerde geçiş hakkına uymama
I) Yerleşim birimi dışındaki kara yolu üzerinde zorunlu haller dışında duraklama veya park etme
i) Kurallara uygun olarak park edilmemesi.

Geriye dönük 1 yıl içerisinde 100 ceza puanını aştığı ;

1. defa tespit edilenlerde 2 ay süre ile geri alınır , para cezasına ve eğitime tabi tutulurlar.
2. defa tespit edilenlerin sürücü belgeleri 4 ay süre ile geri alınır, para cezası ile birlikte psikoteknik değerlendirme ve psikiyatri muayeneye tabi tutulurlar.
3. defa tespitinde kişilerin sürücü belgeleri süresiz olarak iptal edilir.

ÇEVRE BİLGİSİ

                Çevre : İnsanlardan etkilenen ve insanları etkileyen dış ortamdır.

Atık : Çevrede bozulma meydana getirecek şekilde atılan maddelerdir.

Alıcı ortam : Atıkların bırakıldıkları uzak ve yakın çevrelerdir.

Gürültü : İnsanların ruh ve beden sağlığını bozacak şekilde istenmeyen seslerdir.

*** Araçların egzozlarından çıkan karbon monoksit  miktarı rölantide 3,5 – hareket halinde iken 4,5 olması gerekmektedir.

*** Araçların bakımının zamanında yapılması, gereksiz yere araçlar çalışır durumda bırakılmaması, kurşunsuz benzin kullanarak kurşun oranı yüksek yakıt tüketiminden kaçınılmalıdır.

*** Araçlarda kornanın uyarı amacı dışında kullanılması yasaktır.

*** Araçlarda bulunan katalitik konvektör, egzoz borusundan çıkan zehirli gazların sıkıştırarak havanın daha az kirlenmesine katkıda bulunmaktır. Egzoz susturucular araçlardan çıkarılmamalıdır.  

ARAÇ TEKNİĞİ DERSİ

Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinalara
motor denir.

Yakıtlarına göre motorlar, Dizel-Benzin-LPG li olmak üzere ayrılırlar. Benzinli
motorun yakıtı benzin; Dizel motorun yakıtı Mazot (motorin); LPG’li motorun
yakıtı ise LPG gazıdır.

Silindir diziliş şekillerine göre motorlar sıra tipi, v tipi, yıldız tipi,
boksör tipi şeklindedir.

Soğutma sistemine göre motorlar, su soğutmalı ve hava soğutmalı diye ikiye
ayrılır.

Yanma sistemine göre motorlar, içten yanmalı ve dıştan yanmalı diye ikiye
ayrılır. Araçlardaki motorlar içten yanmalı motorlardır. İçten yanmalı motorlar
ise, mazot, benzin ya da motorin yakarlar.

Motorlar, çalışma zamanlarına göre, iki zamanlı ve dört zamanlı motorlar diye
ikiye ayrılır.Benzinli motorlarda ateşleme, sıkıştırılmış benzin-hava karışımının buji ile
ateşlenmesi ile olur.

4 zamanlı motorlarda 4 zaman, sırası ile şöyledir: Emme, sıkıştırma, ateşleme
(veya genişleme; iş zamanı da denir), egzost.

Enjektörlerden püskürtülerek ateşleme yapılan motorlarda yakıt olarak motorin
kullanılır.

Katalitik konvertör kullanılan araçlarda yakıt olarak, kurşunsuz benzin
kullanılır.Bir motorun bazı parçaları şunlardır: marş motoru, piston, segman, piston kolu,
silindir kapağı, supap kapağı, eme manifoltu, egzost manifoltu, silindir
gövdesi, silindir gömleği, karter, conta, külbütör, emme supapı, ekzost supapı,
supap iteceği, krank mili, kam mili, volan dişlisi, eksantrik dişlisidir.

Dizel motorda ise bunların dışında, mazot pompası (enjeksiyon pompası) ve
enjektör de bulunur.

Benzinli motorlarda, üsttekilerin dışında karbüratör, benzin pompası, buji,
disribütör, bobin vardır.

ATEŞLEME SİSTEMİ

Benzinli motorun ateşleme siteminin bazı önemli parçaları şunlardır:Akü, kontak anahtarı, endüksiyon bobini, distribütör, buji ile distribütör
içinde bulunan platin takımı, alçak yüksek gerilim kabloları kondansatör, tevzii
makarasıdır.

Bezinli motorlarda bujinin görevi ateşlemeyi sağlamaktır. Benzinli motorlarda
bulunan distribütör’ ün en önemli görevleri endüksiyon bobininden gelen yüksek
voltajı bujilere dağıtmanın yanı sıra, platin ve meksefe yardımıyla yüksek
voltajın oluşumunu sağlamak, ayrıca tevzii makarasıyla da elektrik dağıtımını
sağlamaktır.Endüksiyon bobini aküden gelen voltajı 15.000 – 25.000 volta çıkarır.Bujilere ateşleme sırasına göre akım dağıtan distribütördür. Motor çalışmazken
kontak anahtarı, ateşleme durumunda açık unutulursa platin ya da bobin
yanabilir.Aracın belirli bir km.’sinden sonra bazı parçaları değişmelidir. Bunlardan biri
platin ve bujidir. Ateşleme sistemi ayarlarından biri buji ayarı ve diğeri ise
platin ayarı ile avans ayarıdır.Platin meme yapmış ise meksefe (kondansatör) yanabilir. Platin meme yaparsa
zımparayla temizlenir.

Motorun çalışması sarsıntılı ise, sebebi buji kablolarından birinin çıkmış
olması olabilir.Benzinli bir motorda normal yanma olmamasının sebeplerinden biri bujilerin
normal ateşleme yapmaması,

bir diğeri de platin ayarının bozuk olması ayrıca bujilerin kurum bağlanmış
olmasıdır.Bujiler ayarsız ve aşınmış ise motor çekişten düşer.Buji ayarları yanlış yapılmış bir aracın egzost dumanı siyahtır.Motorun egzostundan siyah duman çıkması durumunda karışım oranı da kontrol
edilmelidir.

YAKIT SİSTEMİ

Benzinli motorun yakıt sisteminin parçalarından bazıları şunlardır:yakıt deposu, yakıt pompası, yakıt göstergesi, karbüratör, hava filtresi, emme
manifoltu.

Dizel motorun yakıt sisteminin parçalarından bazıları şunlardır: yakıt deposu,
besleme pompası, mazot filtresi, enjeksiyon pompası, enjektör, ısıtma kızdırma
bujileri, yakıt göstergesi.

Hava filtresinin görevi, karbüratöre giren havayı süzmek ve ve sessiz emiş
sağlamaktır. Hava filtresinin tıkanmasını önlemek için basınçlı hava ile
temizlemeliyiz. Öte yandan, hava filtresi tıkalı olan

motor zengin karışımla
çalışır. Filtre yine de temizlenmeden motor hala çalıştırılırsa motor boğulur.

Karbüratör, emme manüfoltu üzerindedir ve sadece benzinli motorlarda olur.
Benzin-Hava karışımını ayarlar. Karbüratörün karıştırma oranı 1/15’tir.

Jikle devresinin görevi, soğuk havalarda motorun çabuk çalışmasını sağlamaktır.
Jikle devresi karbüratörde bulunur. Jikle kelebeği, karbüratörün hava giriş
deliği önünde bulunur.

Yağ filtresi yağı süzer ve temizler.

Silindir içindeki yanmış gazlar egzost manifoldu ile dışarı atılır.

Egzost susturucusu, basınçlı olarak çıkan yanlış gazların sesini azaltır. Eğer
aracın egzostundan fazla ses çıkıyorsa susturucu patlak olabilir.

Supap ayarı, en önemli motor ayarlarından biridir. Soğuk ve sıcak ayar olarak
ikiye ayrılır.

Bir aracı kış şartlarına hazırlarken en önemli noktalardan biri hava
filtresini kışlık pozisyona almak ve otomatik jikle kışlık pozisyonuna
çevirmektir.

Araçta yakıt ikmali yapılırken motor stop edilir.

Ayağımızı gaz pedalından çeksek bile motorun hala çalışmasını sağlayan devre
rölanti devresidir.

Yakıtın içinde toz-su-pislik vs. varsa motor tekleyerek çalışır.

Yakıt sistemi ayarlarından biri rölanti ayarıdır.

Boğulmuş bir motoru çalıştırmak için gaz pedalına sonuna kadar basılarak
marş yapılır.

Motor ısınıca stop ediyorsa karbüratöre de bakılmalıdır.

Araç kulanırken yakıt tasarrufu için

hava filtresi temizlenmeli,
Karbüratör ayarları yapılmalı,
Jikle devresi açık unutulmamalıdır,
Rölanti yüksek olmamalıdır,
Eskimiş bujiler temizlenmeli,
Lastik hava basınçları normal olmalıdır,
Fren ayarlarının sıkı olmaması,
Uygun viteste gidilmesi, Debriyaj kaçırması olmamalıdır, Saatte 90/100 km hızın geçilmemesi gerekmektedir.

Aracın fazla yakıt yaktığını anlamak için eksozuna bakılır. Eğer egzost
rengi siyahsa fazla yakıt yakıyor olabilir.

YAĞLAMA SİSTEMİ

Yağlama sisteminin parçaları:

Karter-yağ pompası,Filtre, Gösterge, Seviye çubuğu, Yağ kanallarıdır.

Motorda yağın bazı görevleri:

Sürtünmeyi azaltmak, Aşınmayı önlemek, Silindir ve segmanlar arası boşluğu doldurup sızdırmazlığı sağlamak, Soğutmaya yardımcı olmak, Aşınmadan dolayı oluşan pislikleri temizlemektir.

Karterin önemli görevlerinden bazıları:

Motor bloğunun altını kapatmak ve yağa depoluk etmektir.

Araçta motor yağı kontrol edilirken kontak anahtarı kapatılır ve 4-5 dakika
beklenir. Yağ ölçümü yapılırken araç düz durumda olmalıdır. Yağ seviyesi yağ
çubuğuyla ölçülür, ve yağın seviyesi yağ çubuğunun iki çizgisi arasında
olmalıdır. Yağ seviyesi normalin çok altında iken motor çalıştırılırsa motor
ısınır ve yanar.

Motor yağı değiştirilirken motor sıcak olmalıdır.

Motorlarda genellikle 20-50 W numara motor yağı kullanılır. Motorun yağı
karterin altındaki tapa açılarak boşaltılır. Yeni motoryağı ise süpap
muhafaza kapağı üzerindeki kapaktan doldurulur.

Motor yağı ve yağ filtresi belli km’lerde mutlaka değiştirilmelidir.

Motorda yağ basıncı yoksa,

yağ yok, filtre tıkalı, yağ pompası arızalı, ya da yağ müşiri arızalı olabilir.

Motorun yağ eksiltmesinin sebeplerinden bazıları:

Karter contasnın yırtılması, sekman ya da silindirlerin aşınması, karterin delik olması, tapadan yağ sızdırmasıdır.

Yağ yakan motorun eksoztundan mavi duman çıkar.

Marşa basılıp motor çalıştırıldığında yağ lambasının sönmesi gerekir. Motor çalıştığı sürece yağlamanın olup olmadığı motor yağ göstergesinden
takip edilebilir. Motor çalışırken yağ göstergesinde anormallik görülürse motor hemen
durdurulur.

SOĞUTMA SİSTEMİ

Su ile soğutma sisteminin bazı parçaları:

Radyatör, Vantilatör, Devir daim pompası, Termostat, Hararet (ısı) gösterici, Hararet (ısı) müşiri, İlave su kabı, Fan motorudur.

Radyatör, soğutma suyuna depoluk eder. radyatörün altında su boşaltma
musluğu vardır.

Termostat silindir kapağı su çıkışındadır. Motorun sıcaklığını çalışma
sıcaklığında sabit tutar.

Devir daim pompası vantilatör kayışından hareket alır. Radyatördeki soğuk
suyu su kanallarına yollar.

Hava soğutmalı motoru, su soğutmalı motordan ayıran bir diğer özellik hava
soğutmalı motorda radyatör ve su pompasının olmamasıdır.

Vantilatör kayışı V şeklindedir. Kayış gerginliği 1-1,5 cm civarında
olmalıdır. Vantilatör kayışı hareketini krank mili kasnağından alır ve
vantilatör kayışı devir daim pompası ve alternatörü (şarj dinamosunu)
çalıştırır. vantilatör kayışı koparsa motor hararet yapar.

Soğutma sisteminde su azalıyorsa

silindir kapak contası arızalı veya radyatör delik, radyatör kapağı bozuk, radyatör hortum ve kelepçeleri arızalı veya delik, kalorifer hortumları delik veya termostat arızalı olabilir.

Motorun hararet yapmasının nedenleri:

->Radyatör peteklerinin tıkanması,

->radyatörde suyun azalması,

->vantilatör kayışının gevşek veya kopuk olması,

->termostatın arızalı olması,

->motor yağının azalması,

->motor soğutma suyu kanallarının tıkalı olması,

->uygun vites ve hızda gidilmemesi,

->otomatik fanın arızalı olmasıdır

Radyatöre konacak suyun seviyesi peteklerin üzerinde olmalıdır. Çok sıcak motora rölantide çalışırken ılık ve kireçsiz su konur. Motor bloğundaki su kanalları pastan ya da kireçten tıkanmış ise motor fazla
ısınır. Radyatöre konacak suyun içilecek temizlikte ve temiz su olması gerekir. Su olduğu halde motor fazla ısınıyorsa, termostat arızalıdır. Donmayı önlemek için radyatöre antifriz ilave edilir. Termostatı sökülmüş motor, gereğinden soğuk çalışır aşınmalar artar ve verim
düşer. Motorun çok sıcak çalıştırılması motoru çekişten düşürür. Motor çok sıcakken radyatöre soğuk su konursa silindir kapağı ve blok
çatlayabilir. Çok sıcak bir motorda radyatör kapağı ıslak bir bezle tutulup hafifçe
gevşetilir ve buhar tamamen atılınca radyatör kapağı açılır.

Araçta ısı (hararet) göstergesi çalışmıyorsa ısı müşiri arızalı olabilir. Motor, çalıştıktan sonra çalışma sıcaklığına gelmiyorsa kalorifer
hortumlarında kaçak olabilir. Motor ısısının aniden yükselmesinin sebebi kayış kopması olabilir.

MARŞ SİSTEMİ

Marş sistemi motora ilk hareketi verir.

Parçaları:

-akü, -kontak anahtarı, -marş motoru, -volan dişlisidir.

Marşa basıldığında marş motorunun bediks dişlisi volanın üzerindeki
dişlilerle kavraşır ve volanı döndürür.

Volan da krankı döndürerek, motora gerekli ilk hareketi verir.

Marş durumunda marş motoru hiç dönmüyorsa:akü bitik,akü kutup başları gevşek,akü kutup başları oksitli,marş otomatiği arızalı,marş motoru sargıları arızalı ya da sigortası atık olabilir.

Motor çalışırken marş yapılırsa volan dişlidi, marş motoru ve marş dişlisi zarar
görür.

Marşa basıldığında marş motoru dönmez, korna da çalmaz ise sorun aküde-kutup
başlarında olabilir.

Akü başka bir aküyle takviye yapılacaksa her iki akünün (+) kutup başları
(+) kutup başlarıyla, (-) kutup başları ise (-) kutup başlarıyla
birleştirilir. Her iki akünün de voltajı aynı olmalıdır.

Dijital göstergeli araçlarda akü takviyesi yapılmaz.

Marşa basma süresi 10-15 saniyedir. Fazla basılırsa akü biter.

Marş yapıldığında tık diye bir ses gelip, marş motoru çalışmıyorsa akü kutup
başları gevşek olabilir.

Vantilatör kayışı hareketini volant kasnağından alır ve pervaneyi -devirdaim
pompasını- şarj dinamosunu çalıştırır. Kayış koparsa vantilatör pervanesi –
devirdaim pompası ve şarj dinamosu hareket.

ŞARJ SİSTEMİ

Şarj sistemi, motor çalışmaya başladığı andan itibaren aracın elektrik
ihtiyacını karşılar ve aküyü şarj eder.

Şarj sisteminin parçaları:

alternatör, konjektör (regülatör), şarj lambası, vantilatör kayışıdır.

Alternatör, krank mili kasnağından vantilatör kayışı ile aldığı mekanik enerjiyi
elektrik enerjisine çevirir. Bazı araçlarda alternatör değil, şarj dinamosu
bulunur.

Konjektör (regülatör), alternatörün ürettiği elektriğin volt ve akımını ayarlar.
Aracın devri arttıkça alternatörden çıkan akım ve voltajı ayarlar, tesisata ve
aküye gönderir.

Şarj lambası, şarj sisteminin çalışmadığını ikaz eder. Yani alternatör,
konjektör vs. arızasını belirtir.

Bir araç için gerekli elektrik enerjisini şarj sistemi sağlar.

Akü, motor çalışmazken ışık ve özel elektrikli alıcılatrı besler.

Vantilatör kayışı çok sıkı ise alternatör yatakları bozulabilir.

Vantilatör kayışının koptuğu “ilk olarak” şarj ikaz lambasından anlaşılır.

Motor çalışırken ayağımızı gaz pedalından çekince far ışıkları zayıflıyorsa
akü zayıflamış olabilir.

Motor çalıştığı halde şarj ikaz lambası yanıyorsa vantilatör kayışı gevşek
olabilir ya da alternatör kablo bağlantıları gevşek veya alternatör kömürü
aşınmış olabilir.

Aracın durdurulup kontağın hemen kapatılması gereken hallerden bazıları:

– Şarj ikaz lambasının yanması. – Motordan ani bir sarsıntı ya da ses gelmesi. – Yağ lambalarının yanmasıdır.

Konjektör ayarı bozuksa akünün su kaybı çok olur.

Araçta ampuller sık sık patlıyorsa veya akü su kaybı fazlaysa veya konjektör
arızalı olabilir.

Marşa basılıp motor çalıştığında şarj ikaz lambası sönmelidir.

AYDINLATMA VE İKAZ SİSTEMİ

Aydınlatma sisteminde, sigortalar, kablolar, farlar, park lambası, sis
lambası, plaka lambası, gösterge lambası, iç aydınlatma lambası, bagaj
aydınlatma lambası, gibi lambalar vardır.

İkaz sisteminde, sinyaller, fren ikaz lambaları, geri vites lambası, korna
bulunur.

Her elektrik elemanı gibi araçlarda bulunan aydınlatma ve ikaz sistemi gibi
elektrikli devrelerde de: akü, kablolar, kablo bağlantıları, sigortalar, açma kapama düğmeleri ya da
kolları, ve alıcı olarak da ampuller bulunmaktadır.

Bu sistemlerin en önemli arızaları: kısa devre, kablo kopukluğu, akü bitmesi, akü kutup başı oksitlenmesi veya akü kutup başı gevşekliği, ampul yanması, sigorta atması, anahtarların arızalanmasıdır.

Fren müşiri ikaz sisteminin bir parçasıdır.

Farlardan bir kısmı ya da hiçbiriyanmıyorsa, sigortası atık olabilir.

Flaşör arızalanınca sinyal lambası yanmaz.

Sigortalar atıksa bunun yerine aynı amperde sigorta takılır.

Far anahtarı bozuksa farlar yanmaz.

Isı göstergesi çalışmıyorsa, ısı göstergesi müşiri arızalı olabilir.

Aracın fren lambaları yanmıyorsa, fren müşiri arızalı olabilir.

Fren lambalarından biri yanmıyorsa, yanmayan lambanın ampulu yanmış
olabilir.

Farların bakımı yapılırken, far ayarı yapılır.

Farlardan biri sönük yanıyorsa far kablo bağlantısı gevşemiş veya paslanmış
olabilir.

Sigortanın görevi, kısa devre olduğunda sistemi korumaktır.

GÜÇ AKTARMA ORGANLARI

Güç aktarma organları sırasıyla:

Debriyaj, vites kutusu, şaft, diferansiyel, akslar, tekerleklerdir.

Difarensiyelin görevi, gücü arttırmak, kendine gelen hareketi 90 derece kırıp
akslar yardımıyla tekerleklere iletmek, virajlarda içteki tekerleği az,
dıştakini fazla döndürerek kolay ve rahat viraj almayı temin etmektir.

Kavrama (debriyaj) motorla vites kutusu arasındaki irtibatı keserek vites
değiştirme olanağı sağlayan aktarma organıdır.

Akslar, diferansiyelin hareketini tekerleklere iletirler.

Vites kutusu, aracın hızını ve gücünü ayarlar.

Araç hareket halindeyken ayağımız debriyaj pedalı üzerinde devamlı durursa
debriyaj balatası aşınır.

Aracın ilk çalışması esnasında bir miktar gaz verildikten sonra debriyaj
pedalına sonuna kadar basmanın faydası vardır.

Debriyaj balatası yağlanırsa debriyaj kaçırır. Debriyaj teli koparsa araç
vitese geçmez.

Vites değiştirirken debriyaj pedalına basılır.

Araç geri vitese takılmak istendiğinde takılmıyorsa, debriyaj pedalından
ayak çekilip yeniden basılır.

Aktarma organlarında yağ olarak, dişli yağı kullanılır.

Vites değiştirirken ses geliyorsa, debriyaja tam basılmamıştır.

Ani ve sert duruş kalkış yapmak debriyaj balatasını sıyırabilir.

Vites kutusu bakımı yapılırken yağa ve yağ kaçağına dikkat edilir.

LASTİKLER

Lastiklerin yeri, her altı ayda bir ya da her 10.000 km’de yer
değiştirilerek aşınmalar denklenmelidir.

Lastiklerdeki ağırlık dengesinin bozukluğu demek olan balans oluşursa araçta
titreşim oluşur. Bu titreşimler en çok direksiyon simidinde hissedilir.

Lastik değiştirilirken kriko takılınca el freni çekili olmalıdır.

Lastiklere normalden az hava basılırsa lastikler sürekli olarak ortadan
aşınırlar ve araç titrer. Aracın lastikleri araca binileceği zaman kontrol
edilir.

Dubleks lastik iç lastiği olmayan lastiktir.

Karlı havalarda zincir çekici tekerlerin ikisine de takılır.

Isınmadan dolayı lastik hava basıncı artmışsa hiçbirşey yapılamaz.

Latiklerin üzerindeki rakamlar lastik ebatlerını belirtir.

Bir tekere dubleks, diğer tekere şamyelli lastik takılırsa araç bir tarafa
çeker.

Bijonların temizliği kuru bezle yapılır.

FRENLER

Araçta el freni duran aracı sabitlemek için kullanılır. El freni kopmuş ise
el freni tutmaz. El freni çekili durumda unutulup yola devam edilirse
kampanalar ısınır ve fren tutmaz.

Araç üzerinde 3 tip fren bulunur:

-Motor freni (kompresyon freni) -Ayak freni -El freni

Ayak freni 3 tiptir: -Hidrolik fren -Havalı fren -Karma fren

Fren sisteminin bazı parçaları şunlardır:

-Fren pedalı -Merkez pompası -Fren boruları -Tekerlek silindirleri -Fren diski -Fren balatası -Kampanalar -Fren ayar sistemleri

Havalı frenli bir araçta üsttekilere ilaveten hava tüpü ve kompresör
bulunur.

ABS frenin avantajları, frenlerken direksiyon hakimiyetini bozmaması ve fren
mesafesini kısaltmasıdır.

Fren yapılmasına rağmen aracın hızı azalmıyorsa, fren hidroliği yok veya azalmış
hatta fren ayarları gecşek olabilir. Fren sistemine yağ sızmış olabilir. Fren
sisteminde kaçak olabilir.

Soğuk havalarda el freni çekil durumda bırakılırsa fren balataları donarak
yapışır.

Fren sisteminde hidrolik azalmışsa hidrolik yağı ile takviye edilir.

Ayak frenine basıldığında ön ve arka tekerlekler birlikte durur.

Araç çalışıyor fakat hareket ettirilemiyorsa el freni çekik olabilir.

Aracın kampanaları aşırı ısınmışsa fren ayarları bozuk olabilir.

Ön lastiklerin biri yeni biri eskiyse frenlerken araç bir tarafa çeker.

Westinghouse tipi frenli bir arabada hareket halinde iken motor stop
ettirilirse asla fren tutmaz.

Hava frenli araçta hava basınç göstergesi basınç göstermiyorsa araç olduğu
yerden kaldırılamaz.

ÖN DÜZEN SİSTEMİ

Ön düzen sistemi, aracın dönüşünü sağlar. Direksiyon simidi, direksiyon
mili, sonsuz dişli, sektör dişli, rot, eğri rot, kısa rot, rotbaşı bu
sistemin bazı parçalarıdır.

Direksiyon kutusu yağı kontrol edilmelidir. Araçta çekme, gezme vs. varsa
servise gidilmelidir. Kamber/ Kaster/ King-pim/ rot ve direksiyon kutusu
ayarları gibi ayarları vardır. Ayarsızlık ve dişlilerin aşınması, direksiyon
boşluğu artırır.

Ayrıca rot başlarının aşınması ile direksiyon kutusu arızaları da direksiyon
boşluğunu artırır.

Ön düzen ayarları bozuksa ön lastikler içten ve dıştan aşınır.

Direksiyon zor dönüyorsa lastik hava basıncı normalden azdır.

SÜSPANSİYON SİSTEMİ

Süspansiyon sistemi, araç tekerlerinin aracın şasi ve gövdesiyle
birleştirildiği sistemdir. Yaylar (helezon yay), yaprak yaylar (makaslar) ve
amortisörlerden oluşur.

Helezon yaylar otomobil türü araçlarda makaslar ise genellikle ağır hizmet
araçlarında kullanılır.

Yaylar, yoldan gelen darbe titreşimleri üzerine alır. Yayların salınımını
amortisör kontrol eder.

BAKIMLAR

Günlük bakımda motorun yağına, suyuna, fren hidroliğine, yakıtına, lastik hava
basınçlarına, ışık ve ikaz sistemlerine bakılır.

Haftalık bakımda vantilatör kayışı gerginliği, akü bakımı yapılır.

Akü bakımı yaparken akü dış yüzeylerinin ve kutup başlarındaki oksitlerin sodalı
su ve sıcak su ile temizlenmesine, plakaların 1 cm üzerine kadar saf su ilave
edilmesine, eleman kapak deliklerinin açık tutulmasına, kışın akü donmasın diye
akü tam şarj ettirilir, dijital göstergeli araçta asla akü takviyesi yapılmaz.

Akü kendiliğinden boşanıyorsa akünün üst kısmında pislik birikmiştir.

Kısa devreden dolayı yangın olursa akü kutup başları çıkarılır.

Akü 2 kutp başı arasında her iki kutup başına değen bir madeni parça konsa akü
kısa devre olup patlar.

Yağlı tip hava filtresinin bakımı yapılırken sökülen parçalar gaz yağı ile
temizlenir.

Yeni bir araçta 0-2000 km arası ilk kullanım süresine rodaj denir. Rodaj
süresi çalışan parçaların birbiriyle alışma süresidir. Rodaj süresince aşırı
sürat yapılmaz, ani duruş kalkış yapılmaz, motor tam güç konumunda
çalıştırılmaz, uzun süre sabit hızda gidilmez.

DİZEL MOTORA AİT BAZI BİLGİLER

Dizel motorlarda silindire sadece hava doldurulur ve yanma sıkıştırılmış
havanın üzerine enjektörden yakıt püskürtülmesiyle sağlanır.

Dizel motorların yakıt sisteminde günlük yaplacak işlerden biri mazot-su
ayırıcısı veya filtre ya da yakıt deposundan yakıt sisteminin suyunun
alınmasıdır.

Dizel motorlarda yanma enjektörden yakıt püskürtmekle olur. Enjektörler
kendilerine enjeksyon pompasından gelen mazotu silindirlerdeki sıkıştırılmış
havanın içine püskürterek yanmayı sağlarlar.

Enjeksyon pompası, besleme pompası ile depodan gelen yakıtı basınçlı olarak
enjektörlere yollar.

Dizel motorun çalışmamasının bir nedeni, hava yapmış olmasıdır. Hava yapmanın
nedenleri:-yakıtın bitmesi,-boru ve rekorların gevşemesi,-yakıt borularının sökülmesi,-filtrenin temizlenmesi veya değişmesidir.

Dizel motorlarda egzost dumanı siyah çıkıyorsa yakıt pompasına, enjektöre ve
hava filtresine bakılır. Ayrıca dizel motorlarda marş yapıldığında marş motoru
dönüyor ancak motor çalışmıyorsa yakıt filtresi de takılı olabilir.

Özellikle soğuk havalarda dizel motoru kolay çalıştırabilmek için kızdırma
bujileri kulanılır.

İLKYARDIM DERSİ

İLK YARDIM NEDİR?

Herhangi bir kaza yada yaşamı tehlikeye düşüren durumda,sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar,hayatın kurtarılması yada durumun

daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla,ilaçsız olarak yapılan uygulamalara ilk yardım denir.

İLK YARDIM UYGULAMASINDA KESİNLİKLE İLAÇ KULLANILMAZ.İLK YARDIMDA AMAÇ NEDİR? İLKYARDIMCININ

ÖZELLİKLERİ VE SORUMLULUKLARI NEDİR? İLK YARDIMIN ABC’Sİ NEDİR?

A.Soluk yolunun açılması.

B.Solunumun düzeltilmesi.

C.Dolaşımın etkinliğini sağlama.

SOLUK YOLU NASIL AÇILIR?

1.Yaşamı koruma ve sürdürülmesini sağlama

2.Durumun kötüleşmesini engelleme

3.İyileşmesini kolaylaştırma

1.Sakin ve telaşsız olmalı.

2.Hastayı sakinleştirmeli.

3.Çevreyi değerlendirip süren bir tehlike olup olmadığını belirlemeli.

4.Kendi can güvenliğini tehlikeye atmamalı.

5.Çevredeki kişileri,sağlık kuruluşları,itfaiye ve güvenliğe haber vermeleri için organize etmeli.

6.Hastanın durumunu değerlendirerek uygun ilk yardıma başlamalı.

7.Hastanın sağlık kuruluşuna bir an önce ulaşmasını sağlamalı.

1.Ağızda toz toprak,kırık takma diş ve yabancı cisimler varsa çıkarılır.

2.Bilinci kapalı kişilerde dil arkaya düşüp havayolunu tıkayabilir.Bu durumda baş geriye itilip çene yukarı kaldırılarak soluk yolu açılır.

SOLUNUM YOLU NASIL DÜZELTİLİR?(YAPAY SOLUNUM)

Solunumu duran kişiye derhal yapay solunum uygulanmalıdır.

1.Hasta sert bir zemine yatırılır.

2.Ağız içi temizlenerek varsa yabancı cisimler çıkarılır.

3.Çenesi yukarı kaldırılarak baş hafifçe arkaya itilir.

4.Ağızdan ağıza solunum yapılacaksa burun kapatılır.Burundan solunum yapılacaksa ağız kapatılır.

5.Derin bir soluk alınıp,solunum yaptırılacak kişinin ağzına (yada burnuna) ağız yerleştirlir.

6.Hastanın göğsünün kabarmasına yetecek şiddette soluk verilir.

DOLAŞIMIN ETKİNLİĞİ NASIL SAĞLANIR?(KALP MESAJI) YARA İÇİNDEKİ YABANCI CİSİM,KEMİK,PARÇASI VS. ÇIKARILMAMALIDIR.

1.Kalp durmuşsa hemen kalp mesajına başlanır.

2.Hasta sert bir zemine yatırılır ve bir yanına diz çökülür.

3.Göğüs kemiğinin(iman tahtası)üçte bir alt ucuna bir elin ayası sıkıca yerleştirilir,diğer elin ayası bunun üstüne konur.Parmaklar hastaya temas etmemelidir.

4. Kollar dik tutularak (Bilek ve dirsekler bükülmeden)sabit ve ritmik bir şekilde göğüse 4-5 cm bastırılır.

5. Arada nabız kontrol edilerek dakikada 60 kez olmak üzere dolaşım başlayıncaya kadar devam edilir.

BAYILMALARDA UYGULANACAK İLKYARDIM KURALLARI

1.Elbiseleri boyundan,göğüsten ve karından gevşetilir.

2.Hastanın beynine kan gitmesini sağlamak için düz bir yerde sırtüstü yatırılarak,ayakları yukarı kaldırılır ve sonrada şok pozisyonunda bekletilir. Kesinlikle başının altına yastık konmaz.

3.Hastaya uyarıcı kokular koklatılır. (Amonyak vb.)

4.Hastanın zorlanmaksızın kendine gelmesi beklenir.

5.Kendine geldiğinde su, çay gibi içecekler azar azar verilmelidir.

GÖĞÜS YARALANMALARINDA İLKYARDIM KARIN YARALANMALARINDA İLKYARDIM EGZOS ZEHİRLEMELERİNDE İLKYARDIM SİNDİRİM YOLU İLE OLAN ZEHİRLEMELERİNDE İLKYARDIM KANAMALARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?
BURUN KANAMASINDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR? BURUN KANAMASINDA HASTANIN BAŞI GERİYE DOĞRU KALDIRILMAZ.ELEKTİRİK ÇARPMALARINDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR? KIRIKLARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR? YANIKLARDA
İLK YARDIM NASIL YAPILIR? YANIK YÜZEYİNE DİŞ MACUNU,SALÇA,YOĞURT GİBİ MADDELER KESİNLİKLE SÜRÜLMEMELİDİR.YARALANMALARDA İLK YARDIM NASIL YAPILIR?

1.Yaralı,yarı oturur duruma getirilir

2.Havanın akciğerler dolmasına engel olmak için açık olan yara yerine temiz bir bez kapatıp basınç yapmadan sarılır

3.Kazazedenin ısı kaybı önlenir.

1.Hastaya ağızdan yiyecek içecek verilmez.

2.Yaralı başı hafif yüksek, dizlernin altına rulo edilmiş bir battaniye konularak sırt üstü yatırılır

3.Herhangi bir organ dışarı çıkmış ise asla el sürülmez.Genişbir gaz bezi varsa serum fizyolojik ile ıslatılarak basınç yapmadan organların üzerine örtülür.

4.Yaralı zaman geçirmeden sevkedilir..

1.Hasta derhal temiz havaya çıkarılır.

2.Şuuru tam kapalı olmayanlar temiz havada derin solunum yaptırılır.

3.Şuuru kapalı veya solunum yapmakta güçlük çeken hastalara suni solunum tatbik edilir.

4.Beden ısısının düşmesini engellemek için üstü örtülür.

5.Hasta en seri şekilde sağlık merkezine gönderilir.

1.Zehrin sulanması ve emilimin yavaşlaması için hastalara;süt,yumurta akı,nişasta solisyonlu su içirilir

2.Kusmasına yardım edilir.

3.Asitle olan zehirlenmelerde,hasta hiçbir zaman kusmaya zorlanmaz.Su ve süt yumurta akı karıştırılarak içirilir.

4.Alkali ile olan zehirlenmelerde:1/4 oranında sirke ile hazırlanmış 500ml. su veya limon suyu içirilir.

1.Kanayan uzuv(kol,bacak vs.)yükseltilir.

2.Yara üzerine temiz gazlıbez,mendil veya çamaşır parçası konur ve sıkıca bastırılır.

3.Kanama durmazsa kanayan yerin 5 cm yukarı kısmına bandaj uygulanır.

1.Burnu kanayan kişinin başı hafifçe öne eğilir.

2.Hasta burun üzerine basınç yapar

3.Bu sırada ağızdan soluk alıp verir ve asla sümkürmez.

1.Önce ilk yardımcı kendi güvenliğini sağlar.

2.Elektrik akımının yaralı ile teması kesilir.Bu yapılmadan önce yaralıya dokunulmaz

3.Kuru tahta parçası ve lastik gibi elektrik geçirmeyen maddelerle hasta çekilerek veya kablo itilerek akımdan kurtarılır.

4.Solunum durmuşsa yapay solunuma,kalp durmuşsa kalp mesajına başlanır.

5.Yanık varsa soğuk su ile yıkanır.

1.Hasta sarsılmaz ve hareket ettirilmez.

2. Kanama varsa durdurulur.

3. Hasta taşınmadan önce kırık bölgesi hareketsiz hale getirilir.(Bunun için tahta gibi sert cisimler kullanılabilir.)

4.Açık kırık varsa(kırık uçları görülüyorsa)kırık kemik parçalarına kesinlikle dokunulmaz ve bunlar yerleştirilmeye çalışılmaz.Yara üzerine temiz bir gazlıbez kapatılır.

1.Soğuk musluk suyu ile ağrı azaltılır.

2.Hastanın takıları çıkartılır.(Daha sonra oluşabilecek şişler nedeniyle çıkarmak zorlaşabilir.)

3.Oluşan kabarcıklar patlatılmaz.

4.Yanan kısımların üzeri temiz gazlıbezle kapatılır hiçbir şey sürülmez.

5.Hastanın bilinci yerinde ise bol su içirilir.

1.Kanama varsa kontrol edilir.

2.Yaranın kirlenmesi önlenir.

3.Varsa kopan parça korunur.(Islak bir gazlı beze sarılıp bir naylon torbaya konulur,bu torba da içi buz dolu başka bir torbaya konulur.)

TRAFİK VE ÇEVRE BİLGİSİ

A) ÇEVRE İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

İnsanlar özellikle son çeyrek yıl öncesine kadar, ekolojik dengeyi süratle bozarak çevre sorunu yaratmışlardır, sorunların insanlara geri dönmesi, sağlığımızı ve doğayı olumsuz yönde etkilemesi çevre bilinci oluşmasını sağlamıştır. Çevre canlı cansız varlıklarla çevrili olarak için de doğal hayatımızı sürdürdüğümüz ortamdır Son günlerde konuşulması moda olan çevre kirliliği ve çevre sorunları ise içinde bulunduğumuz ortamın kirlenmesi; doğal özelliklerini kaybetmesi, yavaş yavaş yok olmaya başlaması anlamına gelmektedir. Bu sorun, üzerinde yaşayabileceğimiz, gelecek kuşaklara bırakabileceğimiz bir dünyayı olanaksız hale getirmiştir Çevre kırlılığını hava, su, toprak ve gürültü kirliliği olarak irdeleyebiliriz.

B) ÇEVRE VE TRAFİK İLİŞKİLERİ

Çevre kirliliğinin başlıca nedenlerinden birisi de taşıtlar ve karayolunda seyir sırasında karayolunun bilinçsizce kullanılmasıdır. Taşıtların çevreyi kirletmesinin başlıca nedenleri şunlardır

Bakımı yapılmamış araçlarla trafiğe çıkılması, temiz olmayan yakıt kullanılması, gereksiz olarak trafiğe çıkılması, trafik yoğunluğu sebebiyle uzun süre trafikte seyredilmesi, duraklama ve park e sırasında gereksiz yere araçların çalıştırılması, hava ve gürültü kirliliğine neden olmaktadır

Araç bakımlarının gerekli ortamlarda yapılmaması ve bakım sırasındaki artıkların toprağa dökülmesi, yenilen içilen madde atıklarının çevreye atılması, bakımsız araçlar dün yağ, yakıt vb. maddelerin kara yoluna sızması, uzun ve bölünemeyen yüklerin gerekli tedbirler ve önlemler alınmadan taşınması, tehlikeli, zararlı ve radyoaktif maddelerin taşınması sırasında gerekli önlemler alınmadan taşınması gibi nedenlerle toprak, gürültü ve çevre kirliliğine neden olmaktadır. Bu nedenlerden dolayı trafiğin çevre kirliliği ile direk ilgisi vardır. Çevre kirliliğini ortadan kaldırmak için, sürücülerin eğitimi başta olmak üzere gereken yasal ve diğer tedbirlerin alınması zorunlu hale gelmektedir.

C) ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN İNSAN, BİTKİ VE HAYVAN SAĞLIĞI ÜZERİNDE ETKİLERİ

Hayvanın ve suların pislenmesi gürültünün artması doğal çevre, insanlar ve hayvanlar üzerinde birtakım olumsuzluklar oluşturmaktadır.

Taşıtların çalışması esnasında havaya atılan egzoz gazının içerisin de azot, karbon bileşikleri ile tam yanmamış hidrokarbon bileşikleri vardır. Hidrokarbon bileşiklerinden en önemlileri aldehitler, peroksitler ve benzendir. Ayrıca vuruntu önleyici olarak katılan kurşundur. has bileşikleri içerisinde yer alan azot monoksit ve azot dioksitin çözükleri; çok düşük olması sebebiyle akciğer alvoelleri üzerine çökerek akciğer amfizemine yol açmaktadır. Azot bileşikleri bitkiler üzerinde çok yüksek değişimlerde ve uzun sürede ortaya çıkar. Atmosferin alt katmanlarında mor ötesi ışınlar ve tam yanmamış hidrokarbonlar, nitrat bileşikleriyle beraber birleşerek normale göre bitkiler için 1000 kez daha zehirlidir. Karbon monoksit gazı yüksek oranda solunum yapıldığında boğulma olaylarına yol açar. Bu durumda kapalı yerlerde araçların çalıştırılmaması gerekmektedir. kurşun ise böbrek, kan ve beyin lezyonlarına yol açar. Motor egzozundan çıkan kükürt bileşikleri ise, su buharı ile birleşerek sülfürik asit meydana getirir. Tüm bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için kurşunsuz benzin üretimi ve tüketimine ağırlık verme çalışmaları devam etmekte ve araçlarda doğalgaz, LPG kullanılmasına ağırlık verilmesi gerekmektedir. Ayrıca araçların bakımlarının zamanında yapılması ve egzoz muayenesi gelen araçların egzoz muayenelerinin zamanında yapılması gerekmektedir. Fabrika atıkları, şehirlerin kanalizasyonları; tarım ilaçları, asit yağmurları yeraltı ve yerüstü sularını kirletmektedir. Bunlar için fabrikalara ve kanalizasyonlara arıtma tesislerinin yapılması gerekmektedir. Gürültü kişiler üzerinde psikolojik ve ruhsal çöküntüler yaratmaktadır. Bunun için kanuni düzenlemeler yapılmakla beraber çevre konusunda gerekli eğitimin verilmesi gerekmektedir.

D) ÇEVRE İLE İLGİLİ TANIMLAR

Çevre: Canlıların var olduğu ortamdaki, doğal ve fiziksel öğeleri ile canlıların etkileştiği insan ürünü şartlardır.

Çevre koruma: İnsan ve diğer canlı varlıkların gelişmelerini sürdürebilmeleri için gerekli şartların korunması (ekolojik denge) suda, toprak ta, havadaki kirliliklerin önlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapılan çalışmaların tümüdür.

Çevre hakkı: Herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede hayat hakkını ihlal edenlere karşı yargı mercileri önünde savunma hakkıdır.

Çevre kirliği: İnsanların çalışmaları sonucu havada, suda, toprakta meydana gelen olumsuz gelişmelerle, ekolojik dengenin bozulması sonucu ortaya çıkan gürültü, koku ve atıkların meydana getirdiği zararlı sonuçlardır.

Atık: Çevrede bozulma meydana getirecek miktarda çevreye boşaltılan maddelerdir (Suni, katı, gaz, radyoaktif maddeler.)

Alıcı ortam : Atıkların bırakıldığı yakın ve uzak çevredir.

Sürdürülebilir kalkınma: Şimdiki kuşakların ihtiyaçlarının gelecek kuşakların ihtiyaçlarını tehlikeye atmadan karşılanmasına imkan veren ekonomik büyüme politikalarıdır.

Tehlikeli atık: İnsan sağlığı ve çevre için tehlike oluşturan, hastalığa yada ölüme yol açan atıklardır.

Doğal kaynak: bitki, hayvan, mikroorganizma gibi canlı varlıklarla, hava, su, toprak gibi cansız unsurlardır.

Erozyon: Toprağın rüzgar ve su gibi etkilerle bir yerden bir yere taşınmasıdır.

Gürültü: Kişilerin, huzur ve sükununu, ruh ve beden sağlığını boza tok seviyede ve gelişigüzel çıkarılan sestir.

DB: Ses ölçü birimidir(Desibel).

Frekans: Ses dalgasının birim zamandaki titreşim sayısıdır.

Gürültü kontrolü: Gürültü çıkaran sesleri en aza indirmek, etki suresini azaltmak, hoşa gidecek ve daha az rahatsız edecek hale getirmektir.

Fauna: Ülkeye, bölgeye veya bir devreye mahsus hayvan varlığıdır.

Flora: Bir ülkeye, bölgeye ait bitkisel varlıklardır.